درباره مشهد

پیشینه مشهد

مشهد در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی واقع است.

 

 

این شهر با ۲٬۴۱۰٬۸۰۰ میلیون نفر جمعیت، دومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران است.

 

 

وجود حرم امام رضا، هشتمین امام مذهب شیعه، در این شهر، سالانه بیش از ۱۳ میلیون زائر را به مشهد می‌کشاند

 

 

 

 

 

حوضهٔ رودخانهٔ کشف‌رود که شهر مشهد در آن قرار دارد، به خاطر شرایط مناسب طبیعی، از پیش از اسلام به عنوان یکی از مناطق مورد توجه برای سکونت در خراسان به حساب می‌آمد. این منطقه ابتدا مسکن اقوام غیرآریائی بود. در نزدیکی شهر فعلی مشهد شهری بنام توس وحود داشته‌است. در اسطوره‌‌های ایرانی بنای اصلی شهر توس را به جمشید و تجدید بنای آن را به توس، پهلوان و سپهسالار ایرانی نسبت می‌دهند. توس در زمان خلافت عثمان به‌طور کامل توسط اعراب فتح شد. در دورهٔ اسلامی این منطقه بخشی از ولایت توس به مرکزیت شهر تابران بود که آبادی‌های سناباد و نوقان که بخشی از مشهد کنونی هستند را نیز در بر می‌گرفت.

 

 

 

 

 

در دوران حکومت هارون عباسی، حمید بن قحطبه طائی والی خراسان بود که کاخی در باغی واقع در ۱٫۵ کیلومتری سناباد داشت. در بهار سال ۱۹۳ هجری قمری، هارون که برای سرکوب شورشی عازم سمرقند بود، در نوقان بیمار شد و بنا به وصیتش او را در آن باغ دفن کردند. چند سال بعد در دوران خلافت مامون، در ۲۰۲ هجری قمری، امام رضا که پس از یک سال اقامت در مرو عازم بغداد بود، در منزل امیر سناباد مسموم شد و مامون پیکر او را نزدیک قبر هارون به خاک سپرد. از آن پس آن نقطه «مشهد الرضا» به معنی «محل شهادت رضا» و به اختصار مشهد نام گرفت.

 

 

 

 

 

 

پس از حملهٔ مغولان مردم شهر ویران‌شدهٔ توس به مشهد مهاجرت کردند و شهر توسعه پیدا کرد. مشهد در زمان حکومت نادرشاه افشار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد.

 

 

 

گردشگری

پیشینهٔ بیشتر آثار تاریخی در این شهر به پس از از قرن ۸ هجری می‌رسد. از آن‌جمله می‌توان به مسجد گوهرشاد، میل اخنگان، مسجد هفتاد و دو تن، گنبد خشتی و مصلی طرق اشاره کرد. از شهر تاریخی توس بناهایی مانند گنبد هارونیه برجا مانده‌است. بازه هور نیز از قدیمی‌ترین بناهای موجود در محدودهٔ شهر است که زمان ساخته‌شدنش را قرن سوم میلادی تخمین می‌زنند. آرامگاه افرادی چون نادرشاه و فردوسی و نیز مدارسی چون عباسقلی خان از دیگر آثار تاریخی موجود در شهر است.

 

 

 

 

 

 

ییلاقات اطراف مشهد، به خصوص شاندیز و طرقبه، زشک، نغندر، جاغرق، کوهسنگی، پارک جنگلی وکیل‌آباد و بوستان ملت و آبشار اخلمد از جمله مکان‌های تفریحی مورد توجه گردشگران هستند.

 

 

طرقبه

از مهمترین ییلاق های کوهستانی حاشیه مشهد، طرقبه است که در 18 کیلومتری جنوب غربی مشهد و در مسیر راه جاغرق واقع شده و از غرب به کوه های بینالود و از شمال به کوه تخت رستم محدود می شود. طرقبه دارای باغ های فراوان با میوه های متنوع و چشمه سارهای زیباست و رودخانه ای زیبا از کنار آن می گذرد و در تابستان دارای آب و هوای خنک و مطبوع است . دره سرسبز و خرم طرقبه به واسطه اتصال به ییلاق های دیگر و نزدیکی به مشهد از قدیم به عنوان تفریحگاه مورد توجه ساکنان و زائران مشهد بوده است. جاذبه های گردشگری و سیاحتی طرقبه موقعیتی توریستی برای این منطقه فراهم ساخته که درزندگی مردم طرقبه و مشهد نقشی مؤثر و حائز اهمیت دارد.

 

 

طرقبه بین دو گودی قرار دارد و درسمت چپ آن رودخانه و در طرف راست بازه زو واقع شده و ارتفاع آن حدود 1433 متر از سطح دریاست . طرقبه از امکانات و خدمات شهری از قبیل پارک عمومی زیبا و رودخانه کنار آن و دوایر پست، مخابرات، جایگاه پمپ بنزین، درمانگاه و مسجد و رستوران های متعدد درمحیط طبیعی و فروشگاه های صنایع دستی و دیگر امکانات رفاهی برخوردار است. وجود این امکانات و شرایط خوب و آب و هوایی ونیز وجود هتل بزرگ طرقبه بر جاذبه های این منطقه افزوده است. از جمله ویژگی های این منطقه ییلاقی – تفریحی ، تولیدات صنایع چوب به ویژه سبد بافی و لوح بافی و صنایع دستی مثل گلدوزی و قالیبافی است که مورد توجه مسافران و زائران می باشد و سبد حصیری آن معروف به لوخ و قالی گلباقیان طرقبه از شهرت برخوردار است .

 

 

شاندیز

شاندیز یکی از مناطق ییلاقی و خوش آب و هوای اطراف مشهد است که در بخش طرقبه و در فاصله 30 کیلومتری غرب مشهد و حدود 13 کیلومتری طرقبه و در مسیر راه مشهد به ابرده و زشک واقع شده است.

 

 

چشمه سارها و باغ های فراوان ، فضای سرسبزو خرم ، رودخانه و چشمه اندازهای زیبا و مصفا و آب و هوای مناسب و به ویژه تولیدات صنایع دستی از قبیل انواع وسایل پوستی و چوبی و سوغاتی های دیگر و امکانات رفاهی و واحد های اداری و خدماتی ، این منطقه ییلاقی را به صورت گردشگاهی مهم درآورده است که مورد توجه ساکنان مشهد و مسافران و زائران است. از جمله نقاط دیدنی شاندیز پارک جنگلی است. محصولات عمده باغی شاندیز عبارتند از : گیلاس ، زردآلو، گوجه فرنگی ، هلو، آلو ، انگور، توت، گردو، بادام.

 

 

روستا های سرآسیاب ، ارچنگ ، خادر ، ابرده پایین و بالا و زشک دراطراف شاندیز و در امتداد یک دره طولانی قرار دارند و از آب یک رودخانه مشروب میشوند. هایپرمارکت و شهر رویایی پدیده نیز در شاندیز واقع است.

 

 

 

 

 

مراکز تجاری

 

 

 

 

از مراکز بزرگ تجاری این شهر می‌توان به زیست‌خاور، الماس شرق، پروما، تابان، کیان و بازار رضا اشاره کرد

 

 

 

 

 

به دلیل وجود جاذبه‌های فراوان تاریخی-مذهبی و فرهنگی در مشهد، درحال حاضر نیمی از هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌های ایران در شهر مشهد قرار دارند. نمایشگاه بین‌اللملی مشهد امروزه به‌عنوان بزرگترین وفعالترین نمایشگاه بین‌المللی تجاری در ایران بعد از نمایشگاه بین‌المللی تجاری تهران فعالیت می‌کند. مشهد بعلت هم‌جواری با کشورهای آسیای میانه و موقعیت صنعتی سالانه میزبان ده‌ها نمایشگاه بین‌المللی است. در حال حاضر مدیریت سایت رسمی نمایشگاه‌های ایران بعهده نمایشگاه مشهد می‌باشد.

 

 

توس

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است. علاوه بر وجود خبری نه چندان موثق از ایجاد نخستین بنا بر مدفن حکیم توسط ارسلان جاذب سپهدار توس ظاهرا نظامی عروضی در سنه ۵۱۰ ه.ق گور وی را در توس زیارت کرده است اما جستجوی قطعی برای یافتن محل دقیق آرامگاه به امر آصف الدوله در دوره قاجار آغاز گردید و پس از آن بنایی آجری بر فراز مقبره وی در مجاورت دروازه رزان ساخته شد که بعدها بروی به ویرانی نهاد. در سال ۱۳۱۳ شمسی همزمان با برگزاری جشن هزار فردوسی اولین بنا با طرح جدید افتتاح گردید که به علت عدم رعایت اصول فنی نشست کرد و بعد از آن ساختمان فعلی که الهام گرفته از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش بود در سال ۱۳۴۲ آغاز و در سال ۱۳۴۶ ه.ق خاتمه یافت.نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستونها و سرستونها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی می‌باشد. بخش فوقانی بنا بصورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوه اشکانی شامل ۲۰ ستون مرمری در پائین و ۸ ستون در بخش فوقانی است. در بخشهایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است.

 

 

نها ثر بر جای مانده از توس قدیم بنای آجری است معروف به گنبد هارونیه که در دهه های اخیر به همت انجمن ثار ملی و میراث فرهنگی خراسان مرمت و باز سازی شده است مردم این بنا را زندان هارونیه می نامند و در متون وسفر نامه ها از آن مسجد توس آرامگاه و خانقاه غزالی نام برده شده است.

 

 

هارونیه که احتماﻷ مدرسه یا خانقاهی مربوط به سدﺓ هشتم می‌باشد سنگ یادبودی بنام محمد غزالی در وسط محوطه کارگذاشته شده است. چون آرامگاه « مام محمد غزالی » در توس می باشد و محل آن دقیقاً روشن نیست ، در مجاورت این بنا به یادبود این دانشمند ، سنگ مزاری نصب شده است .

 

 

این ساختمان زیر زمینی دارد که عقیده عمومی مردم این است که به عنوان زندان از آن استفاده می شده است. تحقیقات اخیر نشان داده که هارونیه صرفا آرامگاه یا خانقاهی است گه در سده های هفتم یا هشتم هجری هم پهلو با یک بنای مذهبی دیگر و بر روی خرابه های ابنیه کهن ساخته شده است این بنا مشتمل بر یک فضای وسیع مربع گنبد دار به ارتفاع حدود25 متر و وسعت 12*12 متر است در انتهای بنا سه حجره با اتاقک با تزئیناتی شامل گچبری قرار دارند تزدینات خارجی آن منحصر به قابهای عمودی وستون نماهای طرفین ورودی می باشد.

 

 

راه پله هایی دارد که می توان به طبقه دوم بنا رفت فعلاً آن را بسته اند ولی در دوران کودکی من باز بود و طبقه دوم را نیز چند بار دیده ام فضای بسیار کوچکی دارد. محل جدیدی که به تازگی در این محوطه توسط باستان شناسان پیدا شده ، می گویند مدرسه یا مسجد بوده است